معرفی کلی روستای هرچگان
هرچگان روستایی از توابع شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری است که در ۱۸ کیلومتری شمالغرب شهرکرد واقع شده. مردم آن به زبان ترکی قشقایی صحبت می‌کنند.
این روستا با شهرهای بن، وردنجان و روستاهای تومانک، کاکلک، مرغملک و بارده همسایه است. پادگان آموزشی امام حسن در اراضی کشاورزی این روستا قرار دارد. هرچگان با ترکیب فرهنگ اصیل قشقایی، طبیعت کوهستانی و موقعیت راهبردی، نقش مهمی در حفظ هویت محلی و توسعه منطقه ایفا می‌کند.
موقعیت جغرافیایی
مختصات: ۳۲٫۴۵۷° شمالی ۵۰٫۷۱۳° شرقی
[نقشه تعاملی یا تصویر نقشه در اینجا قرار می‌گیرد]
اطلاعات آماری
- استان: چهارمحال و بختیاری
- شهرستان: شهرکرد
- بخش: بخش مرکزی
- جمعیت: ۱۹۹۶ نفر (سرشماری ۱۳۹۵)
- پیش‌شمارهٔ تلفن: ۰۳۸۳۲۳۳
شعار هویتی
هرچگان؛ نقشِ آسمان بر زمین
این شعار با الهام از همخوانی بی‌نظیر نقشه هوایی روستا با شمایل یک پرنده، موقعیت مرتفع (۲۳۵۰ متر از سطح دریا) و آسمان پاک و بی نقص این منطقه طراحی شده است. هوای زلال و دور از آلودگی هرچگان، ستاره‌ها را چنان به زمین نزدیک می‌کند که گویی آسمان با زمین درآمیخته است.
مردم‌شناسی و تاریخچه
پیشینه تاریخی
هرچگان از جمله روستاهای دارای پیشینه تاریخی در استان چهارمحال و بختیاری است. اقداماتی برای ثبت کشوری میراث فرهنگی و تاریخی آن صورت گرفته‌است. از جمله آثار تاریخی این منطقه:
- محوطه باستانی قِزِلجه: بنای اولیه روستا و محل کاوش‌های باستان‌شناسی.
- مسجد جامع هرچگان: قدمت از سال ۱۲۶۶ هجری قمری.
- قنات تاج‌آباد هرچگان: قدیمی‌ترین قنات استان (دورهٔ صفویه) و همچنان فعال.
اقتصاد و فرهنگ
آب و هوای این روستا معتدل و کوهستانی است. اقتصاد آن عمدتاً بر پایهٔ کشاورزی، باغداری و دامپروری استوار است. زنان روستا به فرش‌بافی اشتغال دارند و در این هنر مهارت چشمگیری دارند.
سنت یاقوش بایرامی
دعای باران (یاقوش دوعاسه) که در دوم اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شد، امروزه به فراموشی سپرده شده و تنها در خاطرات سالخوردگان باقی مانده‌است.
مشاهیر هرچگان
ایثارگری در جنگ
هرچگان با تقدیم ۶۲ شهید، ۳۲ جانباز، پنج آزاده و پنج مفقودالاثر، نمادی از مقاومت و ایثار است.
- سردار حسینعلی ترکی – فرمانده لشکر ۱۷ علی ابن ابی طالب
- سردار اسدالله کیانی هرچگانی – مسئول واحد تخریب تیپ علی بن ابی‌طالب
شخصیت‌های علمی، فرهنگی و ورزشی
- نعمت‌الله ترکی – مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشور
- زهرا کیانی – اولین مدال‌آور تاریخ ووشوی ایران
- میلاد بیگی – تکواندوکار تیم ملی جمهوری آذربایجان
- هدایت‌الله ترکی هرچگانی – شاعر معاصر متخلص به «گوهری» و مؤلف کتاب «درالمعانی»
- و دیگر چهره‌های برجسته...
آموزش و پرورش
آقای حکمی، نخستین معلم روستای هرچگان، در بنیان‌گذاری مدرسه دخترانه نقش داشته و مدرسه‌ای نیز به نام ایشان نام‌گذاری شده بود.
وجه تسمیه
نام ابتدایی روستا، قزلجه (جایگاه طلا) بوده است. گفته می‌شود به علت حمله مغول‌ها، این مکان محل تجمع ثروتمندان از قومیت‌های مختلف بوده که بعدها محل اسکان آن‌ها به هرچگان تغییر پیدا کرده است.
بر پایه پژوهش های زبانشناختی و تاریخی، نام «هرچگان» از ترکیب دو واژه «هرچه» (واژهای فارسی به معنای «هر آنچه» یا «همه») و «خوان» (در گویشهای محلی و برخی زبانهای ایرانی به معنای «چشمه») شکل گرفته است. این ترکیب در اصل به صورت «هرچه خوان (به معنای «هر چشمه» یا «مکانی پر از چشمه ها») بوده که با گذشت زمان و تغییرات آوایی، به شکل امروزی «هرچگان» تبدیل شدهاست.
مراسمات، سنت‌ها و غذاهای محلی
کاکولی (فطیر) پزان
پخت شیرینی سنتی در شب‌های قدر (۲۶ و ۲۷ رمضان) از آرد، شکر، شیر، شیره انگور و... نمادی از همدلی.
قاشق‌زنی (تو... تو)
آیین نوروزی در شب پیش از تحویل سال نو، نماد صله رحم و شادی.
یاقوش بایرامی
دعای باران در دوم اردیبهشت‌ماه، آیینی برای فراوانی نعمت (امروزه فراموش شده).
آش دوغ
غذایی رایج با برنج، حبوبات، دوغ ترش و سیر. مقوی و گرمابخش.
آش شِنگ و موچه
آش بهاری با گیاهان کوهی شِنگ، موچه و سیر صحرایی. طعم و عطر ویژه.
آش مصطفی (ماصطافا)
غذایی اصیل با شکمبه گوسفند، کشک، برنج، حبوبات و پونه کوهی. مناسب فصول سرد.